Zaštitni pojasevi – pojam i uloga
Već od samog prelaska sa konvencionalog na organski način poljoprivredne proizvodnje neophodno je uspostaviti zaštitni pojas ili eko koridor. Ovaj pojas bi trebao da bude širine od 1 do 2 metra sa jednogodišnjim ili višegodišnjim aromatičnim ili drugim korisnim biljkama ili samoniklim vrstama.
„Sam koncept organske proizvodnje po mišljenju predstavlja neku zaokruženu farmsku proizvodnju, kako biljnu, tako i stočarsku. Veoma je bitno da sama farma, odnosno gazdinstvo, maksimalno koriste inpute koje priroda daje i lokalne uslove određenog staništa za samu svoju proizvodnju i da i prema njima u stvari, organizuje svoju proizvodnju.“
„Što se tiče samih izolacionih pojaseva, to su pojasevi koji se prvenstveno koriste u organskoj proizvodnji i njihova uloga na prvom mestu treba da bude sprečavanje uticaja sintetičkih inputa odnosno pesticida iz konvencionalne u organsku proizvodnju. Ako je određena farma, sama po sebi zaštićena odnosno ne postoji neka mogućnost zagađenja, zaštitni pojasevi dobijaju nekakvu ulogu cvetnih pojaseva, odnosno vrste koje se koriste dobijaju ulogu privlačenja insekata oprašivača i drugih korisnih organizama u organskoj proizvodnji“- objašnjava Brankica Babec, doktorantkinja na Poljoprivrednom fakultetu u Novom Sadu.
Biljke cvetnice, najbolji izbor
Najbolje je da se u zaštitnim pojasevima nađu biljke cvetnice, jer se na taj način privlače insekti. Za ovaj pojas koriste se mešavine jednogodišnjih vrsta poput začinskog bilja, nevena, bulke, kadifice, dragoljuba, facelije, heljde ili kamilice. Ali i dvogodišnje i višegodišnje vrste kao što su cvetajući samonikli luk, maslačak, anis, komorač, korijander, hajdučka trava, deteline i druge.
„Cvetni pojas bi trebao da utiče na privlačenje korisnih organizama, koji imaju neki direktni uticaj na organsku proizvodnju. Recimo jako je bitno oprašivanje u povrtarskoj proizvodnji, kao i u voćarskoj proizvodnji, tako da cvetni pojas treba da bude sačinjen od vrsta koje se medonosne da bi privlačili insekte, a insekti samim tim doprinose oprašivanju vrsta koje se koriste na organskim parcelama. Veoma je bitno da ove vrste budu u skladu sa vrstama koje se gaje, kao gajeni usev na organskoj parceli“ – navodi Brankica Babec.
Eko koridori tj. zaštitni pojasevi obezbeđuju stanište za korisne insekte i ptice, a često su to i biljne vrste koje privlače prouzrokovače štetočina i bolesti. Osim zaštitne, jedna od njihovih najvažnijih uloga je da povećaju biodiverzitet i doprinesu uravnoteženijim odnosima u okruženju.
Podizanje zaštitnih pojaseva i njihov tretman
„Što se tiče samog podizanja zaštitno izolacionog pojasa u organskoj proizvodnji, prema njemu bi trebalo da se odnosi kao i prema gajenom usevu. Veoma je bitna ta neka predsetvena priprema zemljišta, odnosno obrada zemljišta, pa predsetvena priprema, kao i sama setva koja u zavisnosti od vrste koja se koristi u pojasu, može da bude prolećna ili jesenja. U odnosu na samu vrstu koja se koristi u pojasu ili na miks vrsta, njoj prilagođavamo i uslove gajenja.“
„Veoma je bitno da se zaštitno izolacioni pojas koji se koristi u organskoj proizvodnji zaštiti, odnosno da se vrše nege i zaštite kao što se to vrši i kod samog gajenog useva. Takođe je bitno da se obrati pažnja na to da zaštitno izolacioni pojas ne preraste u neki invazivni pojas, koji će na taj način štetiti samoj organskoj proizvodnji“ – ističe Brankica Babec.
Jako je važno prilikom sadnje ili sejanja zaštitnog pojasa da se vodi računa o tome da to bude na rubnom delu terena na kojem je organska proizvodnja. Ovaj pojas ne bi trebalo da vam oduzima plodnu zemlju, već da je postavljen na marginalnom delu terena ili na onom delu zemljišta gde produktivnost nije visoka.
